De cv-ketel: een vanzelfsprekend deel van ons leven

Centrale verwarming zou je een 'zegening van de moderne westerse wereld' kunnen noemen. Twee generaties geleden was het nog een luxe, tegenwoordig gaat iedereen er standaard van uit dat een woning comfortabel wordt verwarmd met behulp van een cv-ketel. Voor veel oudere mensen staat een cv dan ook gelijk aan welvaart.

Centrale verwarming zou je een 'zegening van de moderne westerse wereld' kunnen noemen. Twee generaties geleden was het nog een luxe, tegenwoordig gaat iedereen er standaard van uit dat een woning comfortabel wordt verwarmd met behulp van een cv-ketel. Voor veel oudere mensen staat een cv dan ook gelijk aan welvaart.

'Centrale verwarming' wil zeggen dat alle vertrekken in huis met dezelfde installatie worden verwarmd. Voordat onze huizen van cv's waren voorzien had namelijk iedere kamer die je wilde verwarmen een aparte kachel. Dit kon bijvoorbeeld een houtkachel zijn, een elektrische kachel of een gashaard. Veel mensen hadden boven niet eens kachels: ze verwarmden alleen de vertrekken beneden.

Hoe werkt de cv-ketel?

Het 'hart' van een cv-installatie wordt gevormd door de ketel. Deze hangt ergens in huis aan de muur, bijvoorbeeld op zolder of in een aparte kast in de gang. De ketel levert het warme water om de radiatoren te verwarmen, maar ook het warme water dat uit de kranen stroomt.

Zodra er vraag wordt uitgeoefend (omdat er ergens in huis een kraan wordt opengedraaid of omdat de temperatuur daalt tot onder de ingestelde waarde op de thermostaat) begint de ketel (aard)gas te verbranden om water te verwarmen. In de zomer, als het warm genoeg is in huis, komt de ketel alleen in actie als je de warme kraan aanzet. De ketel wordt dus actief om te voldoen aan de uitgeoefende vraag.

Een belangrijke prestatie-indicator voor een ketel is het rendement, oftewel 'hoe zuinig een ketel is'. Traditionele ketels hebben een rendement van 70-80%, terwijl het bij moderne HR-ketels tegen de 100% loopt. HR staat dan ook voor 'hoog rendement'.

Onderdelen van de cv-ketel

Een cv-installatie is een gesloten systeem waarbij het afgekoelde water ook weer terugkeert naar de ketel. De belangrijkste onderdelen van de cv-ketel zijn:
• Brander
• Warmtewisselaar (het 'ketelblok')
• Verbrandingsruimte
• Ventilator
• Circulatiepomp (circulator)
• Drukvat (expansievat)

Het expansievat is geen onderdeel van de ketel, maar is wel heel belangrijk om het uitzettende water een uitweg te bieden tijdens het verwarmingsproces. Het is de 'eivormige container' die je vaak naast de ketel in het ketelhok ziet hangen. Hoe groter het vermogen van de ketel en hoe meer verdiepingen de warmte 'omhoog moet', hoe groter het expansievat moet zijn.

Het gas in de ketel wordt in de verbrandingsruimte opgewarmd. Via de warmtewisselaar (een buizenstelsel in de buurt van de brander, die heel heet wordt) kan het hete gas de temperatuur afgeven aan het water in het gesloten circuit van de radiatoren of naar de douche/mengkraan.

Regelmatige controle is noodzakelijk

Hoe goed een cv-ketel ook is, een regelmatige onderhoudsbeurt is noodzakelijk. Hierbij wordt de hele ketel vakkundig nagekeken en schoongemaakt. Alle instellingen worden gecontroleerd en indien nodig opnieuw afgesteld. Daarnaast controleert de professional of er geen lekkages zijn en of de koolmonoxide-melder nog goed werkt.

Ook de druk wordt gecontroleerd. Wie wel eens onder een koude straal heeft gestaan in de douchecabine (omdat iemand anders in huis een kraan opendraaide) weet het: een cv-installatie moet voldoende waterdruk hebben om warm water te kunnen leveren. Een te lage druk die ontstaat doordat twee mensen tegelijk vraag uitoefenen is niet zo erg, maar als de druk laag is of steeds wegvalt zonder een duidelijk aanwijsbare reden moet dit tijdens een onderhoudsbeurt hersteld worden.

De toekomst van de cv-ketel

De toekomst van stoken met aardgas is momenteel een veelbesproken onderwerp. Vanwege de klimaatdoelen wordt heel hard gezocht naar alternatieven. Dit gebeurt onder andere omdat het stoken met aardgas niet heel rendabel is en relatief veel uitstoot betekent. Daarnaast is aardgas een fossiele brandstof die niet onbeperkt voorradig is.

In het kader van de energietransitie worden veel nieuwe huizen verwarmd met warmtepompen of zijn ze aangesloten op stadsverwarming. Toch is de kans groot dat de cv-ketel zoals we die kennen een blijvertje is. Bij een hybride warmtepomp bijvoorbeeld, kan de HR-ketel een tandje bijzetten als de warmtepomp niet alle gevraagde warmte kan leveren. Maar ook het stoken met waterstof is een optie waar veel onderzoek naar gedaan wordt, met de bedoeling het in de toekomst op grote schaal mogelijk te maken.

Hoe de ketel van de toekomst precies moet worden uitgevoerd om te voldoen aan de milieudoelen én aan de vraag is nog niet duidelijk. Wel is duidelijk dat we in Holland nog lang niet uitgekeken zijn op de cv-ketel, aangezien deze met de tijd meegaat en technische inzichten op de voet volgt.